wczytywanie treści
Dzieje Katedry we Włocławku

Na kapitule w 1545 r. przyjęta została uchwała, na mocy której wprowadzono stałą opłatę na naprawy w katedrze. Każdego roku prepozyt miał na ten cel złożyć 20 groszy, pozostali prałaci po 15 groszy, a kanonicy po 10 groszy. Biskup zobowiązany był łożyć ze swych dóbr dwa razy tyle co cała kapituła.

W końcu XVI wieku biskupem włocławskim był Hieronim Rozdrażewski (1581–1600). Za jego rządów w diecezji dokonano wiele w katedrze włocławskiej. W roku 1584 odbył wizytację katedry i wydał dla niej szczegółowe rozporządzenia. Po raz pierwszy wyszczególniono w tej wizytacji dedykacje wszystkich ołtarzy w katedrze włocławskiej, których w tym czasie było 17. Oprócz ołtarza głównego stojącego w prezbiterium, w katedrze znajdował się ołtarz Trójcy Świętej, Ciała Chrystusowego, Krzyża Świętego, Najświętszej Maryi Panny w kaplicy, świętego Marcina w kaplicy, Matki Bożej Bolesnej, Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, św. Katarzyny, Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, św. Mikołaja, św. Piotra i św. Pawła, św. Barbary, ołtarz w kaplicy biskupa Górki, Ducha Świętego w kapitularzu i dwa ołtarze w zakrystiach. W 1586 r. biskup Rozdrażewski, własnym kosztem, zlecił wykonanie renesansowej polichromii w całym prezbiterium  oraz położenie nowej posadzki. W rok później ufundował także wielki szafkowy ołtarz ozdobiony wizerunkami świętych patronów Kościoła, który osobiście konsekrował 8 września 1587 r.

tumba biskupa Piotra z Bnina w kaplicy św. Józefa

Biskup Rozdrażewski zabiegał w Stolicy Apostolskiej o nadanie przywileju odpustu dla włocławskiej katedry. Poczynania biskupa zaowocowały nadaniem w dniu 28 lipca 1593 r. przez papieża Klemensa VIII przywileju odpustu zupełnego, w formie odpustu gregoriańskiego, duszom zmarłych, za których sprawowana jest Msza święta na ołtarzu Krzyża Świętego w katedrze we Włocławku, noszącego fundacyjny tytuł świętych Jana Chrzciciela, Jana i Andrzeja Apostołów. Od tego czasu ołtarz ten nazywano ołtarzem Pana Jezusa uprzywilejowanym.

W 1598 r. przeprowadzona została kolejna naprawa dachów oraz naprawa przeszklenia okien w prezbiterium i w izbie dzwonników przy północnej kruchcie.

Wobec złego stanu zachowania kaplicy Najświętszej Maryi Panny, biskup Rozdrażewski zapisał w swym testamencie, że ma zamiar wybudować kaplicę przy katedrze we Włocławku i w niej chce być pochowany, w przypadku, gdyby tego nie uczynił, pragnął być pochowany w istniejącej kaplicy Matki Bożej, którą wyremontuje i ozdobi. Jednakże zamiaru tego nie zdołał zrealizować, gdyż zmarł w 1600 roku w Rzymie i tam został pochowany. Biskup włocławski Jan Tarnowski (1600–1604), będący wcześniej prepozytem włocławskim, zrealizował zamiar swego poprzednika na stolicy biskupiej i ufundował nową kaplicę Najświętszej Maryi Panny. W celu realizacji tego zamiaru zatrudnił on muratora z Krakowa, Tomasza Nikla (zm. 1605). Prace rozpoczęto, gdy biskup Jan Tarnowski odszedł już z Włocławka na stolicę prymasowską do Gniezna. Umierając w Łowiczu, wkrótce po objęciu katedry gnieźnieńskiej, w spisanym wówczas testamencie przekazał 2000 złotych na dokończenie kaplicy przy katedrze włocławskiej. Prace, pomimo śmierci fundatora kontynuowano, choć ich tempo nie było zbyt szybkie. Kapituła w 1609 r. nalegała na wykonawcę testamentu prymasa Tarnowskiego, kanonika Andrzeja Łukomskiego, aby jak najrychlej zakończyć prace, które ostatecznie sfinalizowano w 1611 r.

Zakrystię przeznaczoną dla członków kapituły zbudowano przy północnej ścianie prezbiterium dopiero w 1612 r., gdy biskupem włocławskim był Wawrzyniec Gembicki (1610–1616). W tym też czasie wyremontowano starą zakrystię południową.

Na styczniowej kapitule w 1614 r. w celu przygotowania stałego funduszu, zawsze dostępnego na roboty budowlane przy katedrze, kanonicy ustanowili canonicum coecum (kanonik ukryty, ślepy, ciemny), którego dochód miał być przekazywany na potrzeby katedry. W 1615 r. biskup Gembicki ufundował krzyż z figurą Ukrzyżowanego Chrystusa, który ustawiono na środku arkady tęczowej przy mensie dawnego ołtarza Trójcy Świętej. Szybko przylgnęła do niego nazwa Krzyż Tumski, natomiast ołtarz nazywano ołtarzem Pana Jezusa Cudownego.